'Zijn we d'r al?': de dikste pretparkfolder ter wereld!
Lieve leden,
Nog maar een luttele vier nachtjes slapen! Dan valt het het jubileumboek
'Zijn we d'r al?' op de deurmat bij alle enthousiastelingen die zich qua
voorinschrijving niet lieten ontmoedigen door de belabberde semi-
documentaire die erbij hoort.. :)
Eftelist ontving, net als overige fansites, mediarelaties van de Efteling
en vele andere partijen vlak voor het weekend een recensie-exemplaar van
het boek. Dus recenseren zullen we! Alvast een waarschuwing: na anderhalve
dag kijken en lezen blijkt het boek niet alleen maar dikke pret te zijn..
Lekker bladeren lukt er prima mee en er zitten bijzonder toffe elementen in
'Zijn we d'r al?', dus wat dat betreft is het boek de aankoopprijs heus wel
waard. Echt informatief wordt het boek echter zelden, de intentie van de
teksten is op z'n zachtst gezegd nogal dubieus te noemen en de schrijfstijl
is wonderbaarlijk tenenkrommend. Lees mee!
-- Vorm --
De Efteling heeft met 'Zijn we d'r al?' een bakbeest van een boek
uitgebracht: ruim anderhalve kilo aan glanzende pagina's vol thematisch
gegroepeerde foto's, tekstjes en envelopjes met hebbedingetjes erin. http://documenten.eftelist.nl/zwda/boek.jpg
Het boek eenmaal opengeslagen valt direct het alfabet op waarmee de kaft
aan de binnenzijde is gedecoreerd. Dit nieuwe Efteling-alfabet werd extern
ontworpen en ik vermoed dat we het de komende tijd bijzonder vaak gebruikt
zullen zien worden: http://documenten.eftelist.nl/zwda/alfabet.jpg
Grappig detail: in het boek ontbreekt de colofon volledig (want Sprookjes
Bestaan, maar mensen schijnbaar niet meer), maar op de linkerzijde van de
binnenkaft zijn voor de geoefende woordzoeker alle namen te vinden die
horen bij de mensen die aan dit boek hebben gewerkt: Jeroen (Verheij -
illustraties), Robert Jaap (Jansen - vormgeving), Axel (van der Ende -
tekst) en nog een aantal anderen. Op slinkse wijze dus toch nog een
colofon! :)
Naast de reguliere inhoud van het boek, zijn er over de pagina's ook een
aantal transparante envelopjes verdeeld, met daarin dus de eerdergenoemde
extraatjes. http://documenten.eftelist.nl/zwda/vlopje.jpg
Dergelijke uitneembare hebbedingen, gecombineerd met de niet-chronologische
indeling op onderwerp zagen we trouwens al eerder in pretparkland. De
overzeese concurrent bracht de afgelopen jaren twee boeken uit met precies
zo'n format: The Disney Treasures (2003) en The Disney Keepsakes (2005): http://documenten.eftelist.nl/zwda/disneyboeken.jpg
Zou het idee voor 'Zijn we d'r al?' soms stiekem gepikt zijn? :)
Ik sprak Maartje vandaag kort over haar bijdrage aan het boek:
"Ik werd begin vorig jaar gebeld door de Efteling. Ze hadden een stuk of
drie fotografen op het oog voor deze opdracht, en uiteindelijk ben ik het
geworden! Ik maakte twee jaar geleden al eens een serie foto's met
sprookjes als uitgangspunt, en dat zal er ongetwijfeld iets mee te maken
hebben gehad."
Die serie van Maartje uit 2010 is inderdaad een aanrader: Google er maar
eens naar. Sprookjes als Vrouw Holle en de Rattenvanger van Hamelen werden
in deze foto's op een waanzinnig sfeervolle manier uitgebeeld! Maartje
vertelde in een interview al eens hoe ze zich als kind tijdens lange
autoritten vermaakte met de luistersprookjes van Lekturama, en hoe de
beelden die ze zich daarbij voorstelde van grote invloed zijn geweest op
haar verbeelding. Een dame naar mijn hart! :)
Over de opdracht voor de Efteling: "Ik vond het echt geweldig! Het
onderwerp paste precies in mijn straatje en ik kon op een manier werken
zoals ik het liefste wilde: vooraf flink wat schetsen maken en uitgebreid
overleggen met de art director. Uiteindelijk kostte het daadwerkelijk
schieten van de foto's een week. Het was in de drukke zomerperiode, dus er
kwam uiteindelijk wel wat studiowerk aan te pas."
Maartje kreeg aardig wat vrijheid van de Efteling, maar soms 'werden de
teugels wat strakker aangetrokken'. Zo had Maartje voor de foto met de
wolfshond en de Roodkapje-pop eigenlijk gekozen voor een opzet waarbij de
hond vervaarlijk hongerig loerde naar het stoffen Roodkapje in zijn
klauwpoten, maar de Efteling stak er een stokje voor en besloot dat het een
idyllischer plaatje moest worden van wolf en Roodkapje knus bij elkaar als
een lammetje naast een leeuw (Jesaja 11:6). Watjes. En nog oncanoniek ook!
Enfin, de gestileerde foto's van Maartje, envelopjes met spulletjes, de
enorme berg oude fotootjes en al die vlaggetjes, stickers en
duivenvoerzakjes maken van 'Zijn we d'r al?' nogal chaotische potpourri van
onsamenhangend beeldmateriaal, maar leuk is het allemaal wél! Het boek oogt
vrolijk en zowel de fan als de ware Truus zal zich zeer kunnen vermaken met al
het tofs dat in 'Zijn we d'r al?' te vinden is.
-- Tekst --
De ongecompliceerde vormgeving van het boek en de royale afbeeldingenbrij
mogen dan op het oog voor een heel lekker jubileumboek zorgen: de tekst
heeft zo ongeveer het tegenovergestelde effect. Kroniek van een Sprookje
kan dan een taaie dobber zijn om doorheen te komen als je hoofd niet staat
naar een ellenlange opsomming van bestuurswijzigingen in de jaren zestig en
zeventig, maar 'Zijn we d'r al?' is op een heel eigen manier nog veel
minder leesbaar!
Er is gekozen voor een merkwaardige mix van zeer kinderlijk taalgebruik aan
de ene kant en onbeschaamde propaganda aan de andere kant. Wat betreft dat
eerste: de lezer wordt voortdurend aangesproken met 'je'; de schrijver
gebiedt je voortdurend van alles te vinden en te doen. Dat gaat van
behulpzaam, als in: "Als je goed naar de spiegel kijkt kun je het zien!" of
"Ga ook eens op je hurken zitten" tot, bijvoorbeeld, "Haal je azuurblauwe
dienblad maar op tussen de inktvistentakels". Of, ook fraai: "Tijdens je
huiswerk of administratie dwaal je zomaar even af bij een figurino of
schudwaterbol op je bureau.."
Het ge-je en ge-jij wordt tijdens het lezen al gauw knap irritant.
Storend is verder dat het adagium 'Sprookjes Bestaan' op het boek is
toegepast, waardoor de tekst iets ontzettend onnozels krijgt. "De Vliegende
Fakir is een man met machtige krachten. Hij spreekt nooit over zijn
bijzondere vaardigheden, maar soms krijgt hij een duwtje in de rug van de
techniek." Het is misschien nog tot daaraan toe als je de door de
Sprookjesboom vermorzelde kindergeest niet wilt verstoren met verhalen over
waterbassins en tulpen op drijvertjes, maar je kunt het ook overdrijven.
Zoals in het hoofdstuk over horeca: "In het onderzeese restaurant de
Octopus is een bijzondere blauwe tompoes ontdekt."
Ik verzin het niet!
De teksten in het boek zijn doorspekt met dit soort infantiele lariekoek,
maar erg consistent is het allemaal niet. Hier en daar is het taalgebruik
juist heel wollig of zakelijk, er is geen vaste toon. Wat opvalt is dat Het
Meisje met de Zwavelstokjes, in vergelijking met de rest van het
Sprookjesbos, met heel veel affectie wordt besproken: het sprookje laat het
verhaal op een "buitengewoon indrukwekkende manier tot leven komen" en "de
kou en de stilte van het verhaal zijn gevangen in klassieke muziek. Let er
maar eens op als je weer gaat kijken. Dan zie je uitgelaten parkbezoekers
heel even stille toeschouwers worden die buiten nog snel een traan
wegvegen." Lief hoor. Zou het er iets mee te maken hebben dat schrijver
Axel van der Ende voor de KRO een paar jaar geleden eens een radiointerview
deed met Michel den Dulk?
Het zou dan het enige stukje zijn dat te herleiden is tot een soort van
authentieke research, want verder leest vrijwel het hele boek eigenlijk
gewoonweg als een hele grote, hele dikke en hele zware parkbrochure. Het is
verreweg het grootste probleem van dit boek. Dat de teksten een beetje
kinderlijk zijn, of dat er weinig nieuwe informatie in te vinden is, dat
deert voor een gezellig koffietafelboek als 'Zijn we d'r al?' heus niet zo.
Wat ik wél kwalijk vind is dat de Efteling, als je van de tekst uitgaat,
simpelweg een paar tientjes durft te vragen voor iets dat inhoudelijk
gezien niet meer is dan een overdreven forse reclamefolder. Elke letter in
het boek lijkt voort te komen uit de marketingmachine van de Efteling - in
heel 'Zijn we d'r al?', zijn bij elkaar nog geen drie alinea's aan eerlijkheid,
onpartijdigheid of objectiviteit te vinden. Een groter contrast met Kroniek
van een Sprookje is haast niet denkbaar.
Wie kan mij uitleggen waarom je in een jubileumboek dat "60 jaar in woord
en beeld" wil tonen in 's hemelsnaam in moet gaan op de verschillende
mogelijkheden binnen de zakelijke arrangementen die je in het park kunt
boeken? Waarom over het Loonsche Land, dat er nota bene nog niet eens is,
op vier (!) verschillende plekken in het boek benadrukt moet worden hoe de
natuur hier weer zal worden teruggebracht tot hoe het in 1850 was? Waarom
de helft van alle pagina's moet eindigen met catchphrases als "De Efteling
blijft altijd in beweging", "Sprookjes van de Efteling komen heel graag
naar je toe" en "De dag maakt altijd een klein sprongetje als je iets van
de Efteling tegenkomt. En dat is steeds vaker, op steeds meer plaatsen. In
de supermarkt, op radio en televisie, bij winkels in de stad, maar bovenal
in je hart."?
Er wordt in het boek uiteindelijk heel weinig aandacht besteed aan
sprookjes en attracties, in vergelijking met de hoeveelheid pagina's die
zijn ingeruimd voor musicals, evenementen, golfclinics, televisieseries en
websites. Het boek bespreekt uiteindelijk vooral wat de marketingafdeling
van de Efteling belangrijk vindt. 'Zijn we d'r al?' leest van begin tot
einde als een advertentie, en het boek schreeuwt tot de bezoeker: koop dit
speelgoed! Bekijk onze film! Boek dit arrangement! Blijf een nachtje
slapen! Keer op keer op keer op keer wordt de lezer lastiggevallen: 'Zijn
we d'r al?' is qua inhoud als de opdringerige flessenverkoper in Fata Morgana.
Toe dan, probeer dit park, deze voorstelling, deze verblijfsaccommodatie.
U krijgt er geen spijt van! Driehonderdvijfenzestig dagen per jaar geopend!
Het is hartstikke jammer, en een beetje gênant. Wat op het oog een
hartstikke tof boek lijkt blijkt een vermomd reclamekrantje! Brr. De
oplossing is gelukkig simpel: gewoon niet lezen. Alleen plaatjes kijken. :)
Jullie zijn gewaarschuwd.
-- Voor de fans --
Moeiteloos eindig ik deze bespreking met een positieve noot. Er is
namelijk, tegen de verwachtingen in, zowaar het één en ander aan nieuw
archiefmateriaal in 'Zijn we d'r al?' te vinden. Hoera! Nodig was het niet
voor de gewone dagjeslezer voor wie dit boek bedoeld is, maar leuk is het
natuurlijk wél! :)
Een onvolledige greep uit wat mij al bladerend opviel:
Ook in de tekst is hier en daar (goed zoeken!) toch nog wel wat leuks te
vinden. Zo wist ik bijvoorbeeld niet dat de Klompendans (de muziek van de
Rode Schoentjes) begin jaren vijftig is geschreven door een
Eftelingmedewerker. Ik dacht altijd dat Jan van Oort gewoon een gevestigde
naam was op het gebied van hollandse klompendansen, in plaats van
gewoon maar Eftelingpersoneel! :)
Verder wordt in de tekst genoemd dat de Efteling momenteel het
retailconcept 'Twinkel' nieuw leven in wil blazen en dat de parkeerstickers
en gelukszakken als souvenirs terug zullen komen tijdens dit zestigste
jubileumjaar. Wist ik niet!
Ook is het hoofdstuk over flora & fauna een aanrader, ten opzichte van de
rest van de tekst. Deze wél even lezen dus. ;) Er wordt volop verteld over
de verschillende planten en dieren in het park, met hier en daar een leuke
anekdote. Zo heet de zwarte zwaan in de Siervijver blijkbaar 'Kees',
timmeren spechten zo nu en dan een gat in de boom van de Trollenkoning en
kocht een enthousiaste bezoeker voor thuis een Perzische Slaapboom, nadat
hij verliefd was geworden op zo'n zelfde boom die op het Fata Morganaplein
staat. Achgos. :) Al die bloempjes en plantjes veroorzaken in dit hoofdstuk
trouwens wel enige opsommingsdiarree. Check dit prachtcitaat: "Perken en
potten, bedden en borders worden regelmatig ververst en verfrist.
Bloembakken, schalen en hanging baskets bieden een voedingsbodem voor
narcissen, blauwe druifjes, tulpen, hyacinten en honderden andere
plantensoorten. Ze staan langs wandelroutes, kastelen, huisjes en
galerijen."
:)
Als na donderdag elke fan het boek in handen heeft zal er ongetwijfeld meer
naar boven komen borrelen dat het waard is om besproken te worden, maar voor
nu brei ik er maar eens een einde aan...
Al met al biedt 'Zijn we d'r al?', de tenenkrommende teksten ten spijt,
beslist een flinke poos smakelijk kijk- en bladerplezier voor iedereen die
wel een beetje van de Efteling houdt. En dan graag weer gewoon een écht
jubileumboek wanneer het park straks vijfenzeventig jaar bestaat,
afgesproken? :)
