Eftelist duikt erin!

De herinnering aan zes maart 2005 zal de meeste Eftelingliefhebbers niet direct doen vervallen in anekdotes over aan de grond genageld staan, of de theepot pardoes uit de handen laten vallen. Maar we keken er in de vroege lente van vorig jaar allemaal wél ontzettend van op toen we hoorden dat Michel den Dulk - protégé van Ton van de Ven en ontwerper van kunststukjes als het Anton Pieck-plein en het Meisje met de Zwavelstokjes - niet meer werkzaam was bij de Efteling.

Veel begrepen we er niet van. De jonge creatieveling had de naam een lastpak te zijn, maar had in korte tijd al zoveel prachtigs aan het Kaatsheuvelse park toegevoegd, dat niemand het ook maar een ogenblik zag aankomen. Het had zo veilig geleken; het vertrek van Van de Ven als creatief directeur was een stuk beter te verdragen in de geruststellende wetenschap dat het stokje werd doorgegeven aan een jonge opvolger die het werken met de geleende hand van Anton Pieck in elk geval uitstekend voor elkaar kreeg, en misschien nog wel veel meer in zijn mars had. Na het vertrek van Michel den Dulk uit de Efteling lijkt het park het befaamde 'korset van het Pieckeriaanse denken' als een oude nachtpon op de kar van de lorrenman te hebben gegooid, jammer genoeg. Gelukkig is Den Dulk allerminst van de aardbodem verdwenen. Sinds september 2005 is hij als designer werkzaam bij Europa Park, waar zijn talent met open armen werd ontvangen. Europa Park is met jaarlijks vier miljoen bezoekers het grootste themapark van onze oosterburen en nieuwe attracties worden met veel enthousiasme en in hoog tempo aan het park toegevoegd. Een vruchtbare bodem voor een ambitieuze ontwerper, dat mag duidelijk zijn.
We vroegen ons al een tijdje af hoe het met hem zou gaan, daar in het Duitse Rust. Hoe zou zijn nieuwe werkgever hem bevallen, hoe zou het door hem ontworpen Engelse straatje in Europa Park eruit zien? En hoe zou hij inmiddels terugkijken op zijn tijd bij de Efteling? Geïnteresseerd als we waren in zijn ervaringen en in zijn huidige dienstverband besloten we dat het voor Eftelist in het kader van verdieping en achtergronden helemaal geen slecht idee zou zijn om eens te kijken of we de ontwerper te spreken konden krijgen. We trokken de stoute schoenen aan en worstelden ons dagenlang moedig door een brij van Michel's snippermiddagen, niet-begrijpende Duitse telefonistes, lunchpauzes en besprekingen heen, om uiteindelijk een afspraak met hem te maken. Op naar Rust! Grijze sluierwolken liggen als een vochtige deken over zuid-Duitsland als uw moderators op een ochtend in mei Europa Park binnenwandelen. Geen dag voor ijsjes en waterattracties. Er is veel te doen in Europa Park en er is nog veel meer te zien. Of het altijd even mooi is valt te betwisten, maar aan thema ontbreekt het bepaald niet in dit park. Van de toiletten tot de prullenmanden; alles is getooid met aankleding, en het park zelf is een allegaartje van veel meer 'themenbereichen' dan je zou verwachten dat zeventig hectare aankan. We hebben aan het begin van de middag afgesproken met Michel, en tijdens het wachten borrelt een beschaafde scheut nervositeit omhoog: we plassen vaker dan nodig en we roken heel veel sigaretten. Interviewen is nu eenmaal niet onze dagelijkse bezigheid.
Je ontkomt er als Eftelingliefhebber niet helemaal aan dat je je door anekdotes, roddels en artikelen vanzelf een beeld vormt van mensen die veel voor de Efteling hebben betekend en met Michel den Dulk is dat niet anders. Kénnen doen we hem niet, maar we hebben het gevoel van wel. We zijn benieuwd. Hij is wat te laat, maar ruim binnen de ongeschreven wetten van wanneer het geoorloofd wordt om met je voet op de grond te roffelen en met je wijsvinger op je horloge te tikken. Hij begroet ons en we nemen hem in ons op. Een vormelijke blik, een paraplu onder de arm. Klein van stuk en onberispelijk gekleed. Hem zo zien staan in zijn tweedelig pak roept tegenstrijdige associaties op. Hij maakt de indruk van een zelfverzekerde, ietwat autoritaire creatieveling, maar ook van een tengere jongen in zondagskleren. We krijgen een korte rondleiding door zijn eerste echte project voor Europa Park: de Engelse straat. Het Merry Old England-themadeel staat er al een poosje maar was hard toe aan een renovatie in een nieuwe, betere stijl. Het parkdeel heeft geen attracties, maar wel wat horeca en het biedt vooral plaats aan een kleinschalige replica van Shakespeare's beroemde Globe Theater, waar dagelijks enkele shows worden opgevoerd.
Oorspronkelijk was het niet de bedoeling dat dit theater zou worden meegenomen in de vernieuwing. Toch heeft Michel er met het oog op eenheid altijd op aangedrongen dat ook dit gebouw in een nieuw jasje gestoken zou worden en lagen zijn ontwerpen hiervoor al klaar. Slechts twee weken voor de opening van het park kreeg Michel alsnog groen licht en is het theater in allerijl in de stijl van de rest van de straat gethematiseerd. We zijn onder de indruk; het stevig doordrukken van een visie kan in Europa Park blijkbaar heel aardig uitpakken. De in tudorstijl opgetrokken straat ziet er mooi uit en is duidelijk voortgevloeid uit de potloden en aquarelkwasten van Michel den Dulk en niemand anders. Op het pleintje ervoor vinden we een spitse fontein met gouden accenten, en een hoog oprijzend torentje wordt opgesierd door een fiere windwijzer (- met daarop per abuis een beeldmerk van Wales en niet van Engeland). Ingeschaduwd stucwerk, donkere balken en glas in lood omhullen de gebouwtjes en het theater, en alles oogt rustig en gezellig. Behalve de nieuwe gevels is er ook een klein interieurtje achterin een groter horecapunt; het stelt een kleine kroeg met een open haard voor. Het cafeetje is nog niet af - de antieke houten vloer ligt er al, maar het wachten is op twee grote, zware Chesterfieldstoelen en een beetje viezigheid op het nog schone behang. Ook leunt tegen het haast voltooide Red Lion-restaurant een overkapping aan die duidelijk nog in de oude en veel minder mooie stijl is, maar als het aan Michel ligt zit de kans er dik in dat ook dat stukje uiteindelijk gerestyled zal worden. Twee wel heel herkenbare Dulkse elementen springen in de straat het meest in het oog. Een sprookjesachtig uithangbord bij pub 'The Three Piglets' toont een veldje met biggetjes, een stads vergezichtje en grote rood-met-witte paddestoelen. Michel heeft het bordje in Nederland laten vervaardigen omdat hij in Duitsland zo snel niemand kon vinden waarbij hij erop kon vertrouwen dat de schildering naar wens zou zijn. De schilder in Nederland heeft zó zijn best gedaan op een feilloze weergave van Michel's tekening dat het bord uiteindelijk nog veel preciezer op de ontwerpschets lijkt dan eigenlijk de bedoeling was. Grappig detail hierbij is dat de spierwitte wolf op de achtergrond nog niet door Michel was ingekleurd, maar tóch precies zo is overgenomen. Ook heeft één van de pandjes een nisje met daarin een beeld op een sokkel: een bebaarde edelman met opgeheven vinger, uitgevoerd in een onmiskenbaar Pieck-achtige stijl. De motieven op de riem van het kereltje, de sokkel met het ornament; ons Eftelinghart bonsde ervan en we waanden ons een ogenblik terug in Kaatsheuvel. De straat is een bekoorlijk stukje thema geworden en hoewel de ontwerper ons hier en daar met de punt van zijn paraplu op zaken wijst die nog geperfectioneerd moeten worden, kunnen we al zonder reserves de conclusie trekken dat hier wederom blijkt dat Den Dulk probleemloos een setje gevels kan produceren waarmee een knusse, sfeervolle omgeving te vormen valt. We spreken af om onze ontmoeting 's avonds voort te zetten. Het daadwerkelijke interview valt lastig af te nemen in het vrij drukke Europa Park en bovendien is het voor Michel gewoon een werkdag. We stellen de bar op de bovenverdieping van het grote Colosseo Hotel voor, maar Michel oppert dat we ook best naar zijn huis kunnen komen, waar hij meteen in de gelegenheid is om wat materiaal te laten zien. Een aanbod dat natuurlijk niet af te slaan is. Hij krabbelt een plattegrondje op de achterkant van onze hotelrekening, glimlachend onze pogingen hem er een gezellig molentje en een afgebrokkeld benzinestationnetje als herkenningspunten bij te laten tekenen negerend. Na een hartelijk 'Tot vanavond!' beent hij terug naar zijn kantoor, waar hij warm en droog zit terwijl in het park de aarzelende miezerregen besloten heeft uit te groeien tot een volwaardige plensbui. Hadden wij ook maar een paraplu. Al snel is het tijd voor droge kleren en iets te eten. We schuiven in het restaurant ons eten een beetje heen-en-weer op onze borden en we bespreken voor de zekerheid nog eens welke onderwerpen we zoal aan willen snijden totdat het tijd is om in de auto te stappen. We priegelen Michel's adres in het schermpje van de TomTom, ondanks de goed bedoelde routebeschrijving naar het straatje waar hij woont. Michel had ons al gewaarschuwd dat het gebouw waarin zijn appartement zit van buiten zo'n beetje de staat van een ruïne heeft (en dat hij zich uiteraard al druk met de renovatie bemoeide), dus erg verbaasd zijn we niet als we in het aangewezen binnenplaatsje geconfronteerd worden met een tamelijk vervallen bouwsel. Maar bouwvallige panden ogen elders altijd net een fractie geheimzinniger dan in Nederland, dus het heeft wel wat We bellen aan en al vlug zien we Michel weer terug. Hij is nog steeds gekleed in een zwart pak en vormt een verfijnd contrast met de omgeving waarin we zijn beland. Hij leidt ons door een gang met een vloer van dikke lagen karton, waardoor we opveren bij elke stap. Hij wijst ons onderaan de stoffige trap op een oude kelder, zo te zien groot genoeg om een heel weeshuis in te verstoppen. Een frappante binnenkomst vol gruis, kale peertjes en spinnen in de hoek.
We houden onze adem al in voor Michel's appartement, voor de zekerheid beducht op torenhoge stapels kranten, wegvluchtende muizen en sporen van krassende nagels op plekken waar je met geen mogelijkheid bij zou kunnen. Je weet natuurlijk maar nooit. Echter, de woning waarin we binnenwandelen is zonder meer fraai te noemen. De ruimte heeft hoge plafonds en in de woonkamer laten grote erkerramen veel licht door. Michel heeft duidelijk aandacht besteed aan het interieur; strak en monochroom, met barokke elementen. Modern meubilair tegenover zware, zwarte, weelderige gordijnen. Doordat de kamer opmerkelijk netjes is bekruipt ons eventjes het gevoel dat we in een aantrekkelijke showroom terecht zijn gekomen. Maar zodra onze ogen aan de onberispelijkheid van het geheel gewend zijn, ontdekken we al gauw wat elementen die er geen twijfel over laten bestaan dat we ons in het huis van een voormalig Eftelingontwerper bevinden.
Aan de muren hangen stijlvolle zwartwitfoto's van zijn projecten en in de kasten vinden we onder meer een maquette van het Meisje met de Zwavelstokjes en een afgietsel van het Smidje. Memorabilia waar, indien geveild, de gemiddelde liefhebber heel wat voor zou neertellen. Er is terdege rekening gehouden met ons bezoek; er branden tientallen kaarsen en er klinkt zachte, klassieke muziek door de kamer - we hebben duidelijk te maken met iemand met gevoel voor mise-en-scène. We nestelen ons behaaglijk op de bank en onze gastheer bedient ons van koekjes en limonade, waarna hij tegenover ons plaatsneemt. Tijd voor een interview. In de wetenschap dat diverse werkgevers zich in Michel interesseerden na zijn vertrek bij de Efteling beginnen we ons gesprek over zijn keuze voor Europa Park. Hij vertelt ons over de drie partijen waarmee hij gesproken heeft. Dat waren naast Europa Park de Grévin & Cie-groep van Parc Asterix en de Tussauds Studio's in Londen. Grévin, op dat moment bezig met de verbouwing van het Dolfinarium in Harderwijk was geen grote kanshebber, al heeft Michel er wel een aantal gesprekken mee gehad. De onderhandelingen met de andere twee bedrijven waren serieuzer, al verschilden de aanbiedingen van elkaar. Europa Park reikte Michel een vaste aanstelling als ontwerper in het park aan en bij Tussauds kreeg hij een groot project aangeboden, maar daar was het niet helemaal duidelijk of hij na dat project wel kon blijven. "Het project dat Tussauds mij aanbood was Charlie and the Chocolate Factory in Alton Towers. Tussauds had op dat moment een ontwerper nodig die de grote lijnen kon uitzetten, iemand in de gaten kon houden dat alle zaken in die attractie een beetje overeenstemden. Ze hadden er op dat moment al voor gekozen om de attractie uit te voeren in de stijl van vaste Roald Dahl-tekenaar Quentin Blake, dus het was niet zo dat ik daar een geheel eigen sfeer aan kon geven. Het had er natuurlijk wel wat anders uit kunnen zien als ik het had gedaan, maar er waren al veel gegevens waar ik aan vast zou zitten. De voorgevel is bijvoorbeeld heel erg plat, volledig tweedimensionaal, maar er was indertijd al voor gekozen om dat zo te gaan doen. Ze hebben bij Alton Towers te maken met een investeringsmaatschappij en er moet geld gevraagd worden voor alles dat ze willen doen. Dat moet die investeringsmaatschappij dan maar net nodig vinden, ze moeten er geld in zien. Er werd wel gezegd dat als ik het project aan zou nemen, ik wellicht bij Tussauds kon blijven. Het is tenslotte een groot bedrijf, waar elk jaar nieuwe projecten binnenkomen. Europa Park was ook heel erg geïnteresseerd en enthousiast. Ze boden mij een vaste aanstelling en ze hadden direct al een aantal zaken klaarliggen waar ik mee zou kunnen beginnen. Ik woog de twee aanbiedingen tegen elkaar af, en toen kwam er even een moment dat het bij Tussauds nogal onduidelijk werd of die attractie überhaupt nog door zou gaan. Toen heb ik gekozen voor Europa Park." Het lijkt op het oog de meest veilige keuze, maar Michel benadrukt dat hij vooral voor Europa Park heeft gekozen omdat deze functie hem het meeste te bieden had. Hij spreekt met waardering over het feit dat Europa Park ontzettend veel thematiseert en daar ook ruim in investeert - niet alleen in het park, maar bijvoorbeeld ook in de hotels. Daarnaast is Europa Park de afgelopen jaren erg succesvol geworden. Dat betekent dat er een flink budget beschikbaar is en dat het park voor de jonge ontwerper een podium is met een groot publiek. "Het is het best lopende attractiepark van Europa. Eigenlijk Disney natuurlijk, maar die doen het niet zo heel goed op het moment. Ze hebben weliswaar meer bezoekers omdat ze jaarrond open zijn, maar Europa Park is op dit moment eigenlijk het succesvolste seizoensgebonden park ter wereld." Heel verwonderlijk is het misschien niet dat Michel al zo snel de keuze had uit meerdere opties. Binnen het wereldje van attractieparken kent iedereen elkaar immers. "Het is inderdaad een kleine wereld, dus al heel gauw raakte bekend dat ik beschikbaar was. Nou goed, dan gaan balletjes rollen." We weten dat Den Dulk altijd fervent liefhebber is geweest van de Efteling en van Alton Towers, beiden parken met een sprookjesachtige, mystieke sfeer. Na een hele dag in Europa Park waarop we kritisch hebben rondgekeken kunnen we het natuurlijk niet laten om te vragen naar Michel's mening over zijn huidige werkgever. "Ik heb Europa Park altijd wel heel goed gevonden, omdat het de bezoeker heel veel biedt. Er is voor elk wat wils en Europa Park is succesvol op veel verschillende gebieden. Niet alleen het attractiepark, maar Europa Park is ook heel goed in evenementen. Zo kun je hier voor uitstekende dinnershows reserveren. Dergelijke zaken zijn bij de Efteling bijvoorbeeld veel minder ontwikkeld, eigenlijk zie je het event-gebeuren nergens zo goed als hier. Hoogstens bij Disney. Nu ben ik zelf niet zo'n voetballiefhebber, maar neem bijvoorbeeld het nationale elftal van Costa Rica dat hier in het Colosseo Hotel verblijft voor het WK. Dat is vanuit Europa Park natuurlijk heel goed georganiseerd." Michel refereert aan de 's middags door ons opgemerkte aanwezigheid van het voetbalteam. Een groot spandoek boven de entree van het Colosseo Hotel laat iedereen weten wie er in het hotel te gast zijn en in het attractiepark kwam de internationale pers samen om foto's te maken van de spelers voor het gebouw van de Eurosat, dat voor het wereldkampioenschap is omgetoverd tot een immense voetbal. Het is natuurlijk een prachtige reclame voor Europapark. We maken een vergelijking met een Engelse amateurploeg die enkele weken geleden met veel lawaai het Efteling Hotel binnenwandelde met grote trays bier onder de arm. We grinniken, maar besluiten niet te ver af te dwalen. We vragen Michel naar de mooie functie die hij in Europa Park heeft gekregen. "De bouwafdeling bestaat uit twee delen, met elk een ontwerper. 'Visioneering', daar werk ik, en er zit nog een ontwerper onder 'Bau und Planung'. Het verschil tussen die twee departementen is eigenlijk dat visioneering zich voornamelijk bezighoudt met nieuwe zaken, concepten, terwijl Bau und Planung meer uitvoerend is. Wanneer er een nieuw deel van het park ontwikkeld moet worden, dan begint onze afdeling daaraan. Bij ons wordt gebrainstormd, hier komen de nieuwe projecten binnen. Soms worden nieuwe zaken er zelfs helemaal van de grond af aan bedacht. Die worden dan aangeboden aan de familie. De ontwerper die bij Bau und Planung werkt, ontwerpt ook wel projecten, maar meer uitvoerend. Naast de twee ontwerpers zijn er ook nog twee bouwkundig architecten die zo nu en dan een ontwerp maken. Kijk, bij Europa Park kun je natuurlijk ook af en toe eens in AutoCad een Italiaans geveltje ontwerpen, er wat foto's bij doen en tegen degene die het moet maken zeggen hoe het stucwerk er ongeveer uit moet zien'. Dat is ook te doen. Er werken ook nog een paar losse bouwkundig tekenaars overigens. En goed, ik ben geen ingenieur, ik ben ook geen architect, dus de gebouwen die ik teken moeten altijd weer door een ander geïnterpreteerd worden om het ook constructief helemaal te laten kloppen. Daar helpen die architecten aan mee. Het is dus eigenlijk niet eens zo'n grote afdeling." We vragen Michel naar de vrijheid die hij als ontwerper heeft om te bedenken wat hij graag in het park ziet verschijnen. "Ik zit er natuurlijk nog niet zo heel erg lang, dus ik moet een beetje uitgaan van wat ik gehoord heb. Maar het lijkt nogal te verschillen. Soms wordt er echt iets bedacht door onze afdeling, maar meestal is het wel zo dat er van hogerhand ideeën komen die verder ontwikkeld moeten worden. Onze vrijheid is behoorlijk groot, al verschilt dat natuurlijk per situatie. Met de realisatie van Engeland was ik bijvoorbeeld vrij om te doen wat ik wilde, uiteraard binnen een bepaald budget. Maar als Roland Mack iets persé wil, nou goed, dan gebeurt dat. Je hebt in principe natuurlijk te maken met de familie Mack, maar eigenlijk is het vooral Roland Mack die alles bestiert en overal over beslist en overal van weet. Daar krijg ik ook heel wat feedback van. Hij is heel erg open in wat hij ervan vindt, dus als hij het niet mooi vindt dan krijg je het ook echt te horen, al valt daar dan wel over te discussiëren. Maar tot nu toe vind ik dat hij me heel erg vrij laat." De manier van werken binnen het team bij Europapark is anders dan die bij Michel's vorige werkgever, de Efteling. Hij kijkt erg tevreden als hij vertelt over het gemak waarmee in Europa Park beslissingen genomen worden. "Ja, het is heel anders dan bij de Efteling, dit is toch een plezieriger systeem. Niet dat het bij de Efteling nou een ramp was, maar het is daar allemaal wat bureaucratischer. Hier staat een familie aan het hoofd van het bedrijf en die beslist of iets wel of niet komt. Ze praten er met elkaar over en er is geen enorme staf aan mensen die er nog over moet vergaderen. Het tempo is hier hoger. Je moet maar nagaan: op 1 september ben ik hier begonnen. Ik heb een maandje een beetje zitten krabbelen aan wat kleinere dingetjes en toen ben ik aan Engeland begonnen. Na anderhalve maand werd al besloten dat de bouw kon beginnen." Het verhaal doet ons denken aan de realisatie van het vernieuwde Anton Pieckplein in de Efteling. De toen net aangenomen Michel kreeg met een 'zet maar wat op papier' van Ton van de Ven de opdracht om een ontwerp voor het plein te maken. Snel daarna volgden de andere paar woorden die Van de Ven inhoudelijk aan het project besteedde: 'nou, voer maar uit.' "Ja, dat was destijds ook wel een snelle beslissing, maar dat project dat liep wel anders. De beslissing dat ik het zou gaan doen leek op zich heel erg snel, maar dat dat project er zou gaan komen was al lang besloten." De ontwerpafdeling van de Efteling wordt op dit moment geleid door mensen van wie het te betwijfelen is of ze zich bezig zouden moeten houden met creatieve processen. Elke inbreuk op het creatieve proces is frustrerend voor een ontwerper, of het nu gaat om budgettaire redenen of omdat iemand gewoon een andere mening is toegedaan. Ook Roland Mack lijkt een flinke vinger in de pap te hebben op Michel's afdeling. Hoe zou het ervoor staan met de creatieve vermogens van déze parkdirecteur? "Roland Mack is zelf vooral technisch gericht, maar hij heeft wel vaak een duidelijke mening over of hij iets mooi vindt. Toch hoort hij graag aan wat je te vertellen hebt en dan laat hij zich op basis daarvan overtuigen. Maar hij is iemand die inmiddels ook meer is dan een attractieparkdirecteur, hij staat ook veel in de schijnwerpers. Roland Mack is zo ongeveer een celebrity in Duitsland, dus hij is er niet zo heel erg vaak. Het is niet zo dat je even naar hem toe gaat om daar vervolgens een uur te gaan zitten praten over je Engelandproject. Het gebeurt af en toe wel eens, maar dat is dan vaak ná werktijd. Als je ergens op een feestje bent, op een receptie bijvoorbeeld, dan heb je de mogelijkheid om langer met hem te praten. Verder is er wel vrij regelmatig telefonisch contact en er wordt ook wel eens een e-mailtje gestuurd. En soms spreek ik hem wel eens als ik hem tegenkom op de bouw bijvoorbeeld. Dat zijn de momenten waarop je paraat moet staan met wat je allemaal nog wilde vertellen en overleggen. Terwijl je je afvraagt: 'wat moest ik nu ook alweer..?' vraagt hij heel veel en verlangt hij wel een antwoord. Zeker bij belangrijke kwesties, of bij wat in zijn ogen belangrijke kwesties zijn, is het natuurlijk niet de bedoeling dat je met je mond vol tanden staat." In Duitslands grootste themapark wordt altijd wel wat gebouwd of verbouwd. De relatief kleine ontwerpafdeling heeft het erg druk om alles voor elkaar te krijgen. Hoe wordt de kwaliteit in de gaten gehouden? Nieuwe toevoegingen aan het park zijn van een hoog niveau, maar er is ook een flink aantal verouderde, gedateerde attracties in Europa Park te vinden. Michel denkt dat het team dat er nu zit, het wel voor elkaar krijgt om alles naar een bepaald level te tillen. Maar heeft Europa Park wel de intentie om uiteindelijk het hele park naar een hoger niveau te tillen? "Nou, het renoveren gebeurde altijd wel op kleine schaal en dat gebeurt nog steeds. Zo worden er nu bijvoorbeeld veel oude eettentjes gerenoveerd; vaak worden deze helemaal opnieuw gemaakt. Nu is het bij Engeland, voor zover ik weet, eigenlijk de eerste keer dat iets volledig wordt herzien. Ik weet eigenlijk ook niet hoe dat zich in de toekomst zal uitbreiden, maar wat ik wél zie is dat Europa Park niet zoveel ruimte heeft en daarom zou het naar mijn mening verstandig zijn om wat meer te gaan kijken naar: wat hebben we en waar kan wat verbeterd worden?" We proberen hem een mening te ontlokken over een aantal twijfelachtige zaken die je in Europa Park tegenkomt. Want heel waarschijnlijk is het natuurlijk niet dat de kritische Michel een heel hoge waardering heeft voor de verscheidene verlepte mini-darkrides vol éénogige, pluizige poppen die een heel vrolijk liedje zingen. Toch blijft hij diplomatiek. "Kijk, als ik nu de opdracht zou krijgen om zo'n soort darkride-tje te ontwerpen dan zou ik het natuurlijk heel anders doen, maar Europa Park zou dat nu sowieso wel anders doen. Het feit dat die dingen blijven staan en dat er niets aan gebeurt heeft met verschillende dingen te maken. Het gaat om familiegeld, er is in geïnvesteerd. Er wordt natuurlijk ook onderzoek gedaan naar de tevredenheid van de bezoekers en dan blijkt dat de waardering voor deze attracties vaak nog vrij hoog is." We geven toe, Europa Park kampt niet als enige met dit soort slechte, kitscherige attracties; we komen ze veelvuldig in Duitse parken tegen. Is het dan toch de smaak van onze oosterburen? "Nou goed, daar wil ik ook naartoe. De Duitser is natuurlijk anders dan de Nederlander, of de Engelsman. In Engelse parken gebeuren ook dingen die hier in Duitsland bijvoorbeeld helemaal niet zouden werken. Ik heb wel eens iemand in Europa Park gesproken die over Alton Towers, Drayton Manor en Blackpool zei: 'Het is allemaal schreeuwen, het is allemaal hard en er is helemaal niks vrolijks. Het is allemaal op angst gericht.' Maar de Engelsen, die vinden dat gewéldig. Hun commercials voor achtbanen zijn bijna horror-reclames. Hier in Duitsland zou dat niet werken, hier is het vrolijk. Het moet gezellig zijn: een vakantiegevoel." We leunen achterover in de grote bank en denken terug aan alle keren dat in Duitsland het glazuur van onze tanden sprong bij zoveel Fröhlichkeit. We vragen ons af of Michel, toch een perfectionist, niet vindt dat het al te gemakzuchtig zou zijn om slechts te willen voldoen aan de ietwat oppervlakkige smaak van de Duitsers. Moet je je als ontwerper nu persé iets van zo'n smaak aantrekken, of bestaat er toch wel een neiging om een volk op het gebied van esthetiek de ogen te openen en ze een beetje op te voeden? "Kijk, natuurlijk zou ik wel wat dingen willen veranderen en dat geldt voor wel meer mensen in het park, niet alleen voor mij. Ik heb ook al enkele voorstellen voor aanpassingen gemaakt. Dus die ideeën zijn er wel, maar op een gegeven moment worden de prioriteiten gesteld en als die ergens anders liggen kun je hoog of laag springen, maar dan gebeurt het gewoon niet. Het is niet zo dat het niet gezien wordt door mij en mijn collega's, maar als het management aangeeft dat ze het niet nodig acht en het belangrijker vindt dat er in iets nieuws geïnvesteerd wordt, dan is daar weinig aan te doen. En ach, het is een ontwerper sowieso een beetje eigen dat hij zich aan bepaalde dingen stoort omdat hij natuurlijk een eigen visie heeft." We kunnen het niet nalaten om een vergelijking te maken met de Efteling. Want al gaat het daar niet zo snel, onder de noemer 'het oppoetsen van de parel' werkt men er altijd aan om alles dat er staat in goede conditie te houden. Een heel erg gedateerde en versleten darkride zoals de verbazingwekkend slechte attractie Ciao Bambini in Europa Park zou nooit in de Efteling kunnen staan. "Het grote geluk van de Efteling is dat daar vanaf het begin een bepaald kwaliteitsniveau is nagestreefd en dat men daar sindsdien alles aan heeft afgemeten. De Efteling heeft trouwens ook lelijke dingen, maar die zitten 'm voornamelijk in het simpelweg niet mooi afwerken van zaken. Voorbeelden zijn de bunkers achter PandaDroom en Droomvlucht, of de wachtrij van Droomvlucht. Het park is ontstaan door een groep heel creatieve mensen, die een bepaald kwaliteitslevel wilden behalen en daar is eigenlijk nooit nee tegen gezegd. Dat patroon is nooit doorbroken, uitzonderingen daargelaten.
Europa Park is gewoon anders begonnen, het park heeft ook een heel andere historie. Al is er op een gegeven moment wel een Ton van de Ven-achtige figuur bij Europa Park gekomen, de heer Damrau. Hij heeft eigenlijk alle oude themadelen van het park ontworpen. Hij is begonnen met Italië aan het einde van de jaren zeventig en daarna is Frankrijk gekomen. Hij heeft Nederland gedaan, Rusland, Spanje, Engeland, Zwitserland, Duitsland, de Duitse allee... Damrau is eigenlijk de eerste geweest in Europa die op zo'n manier in een attractiepark de zaken bij elkaar heeft gebracht: themagebieden met huisjes die in de meeste gevallen helemaal aan alle kanten zijn afgewerkt. Inmiddels zijn dat soort dingen natuurlijk al veel vaker en op andere manieren door parken uitgevoerd, maar voor die tijd was het vernieuwend en heel erg indrukwekkend. Niemand had eigenlijk al eens zoiets gezien in een park. Ondanks dat er op zijn gebouwen of op bepaalde details soms wel iets aan te merken is, zijn de gebieden van Damrau globaal gezien erg goed. Het Italiaanse deel vind ik bijvoorbeeld een heel leuk deel van Europa Park. Als je kritisch naar de gebouwen kijkt, dan denk je van: nou ja, echt Italiaans is het niet. Het is misschien een beetje te kitsch, te Duits. Maar het geheel, met de boompjes en het watertje in het midden, is erg gezellig." Hoewel het een tikkeltje cliché voelt om in interviews naar favorieten te vragen zijn we toch nieuwsgierig naar welk deel van Europa Park Michel het meest kan waarderen, afgezien van zijn eigen straatje natuurlijk. Michel mompelt bescheiden dat zijn straatje op zich niet zo heel veel voorstelt, alvorens hij eerst het Griekse themadeel in Europa Park aanprijst. Begrijpelijk: het kleine themadorpje Mykonos is inderdaad erg leuk en sfeervol, en zorgde bij ons in elk geval voor een instant vakantiegevoel. Daarnaast wijst Michel het Spaanse deel aan als favoriet. Een erg mooie en gezellige straat, al zijn de kinderkopjes geen pretje voor mensen met hoge hakken. "Wat voornamelijk zo goed is aan dat deel is dat die hotels eraan vast zijn gemaakt. Op een heel kleine oppervlakte zijn drie hotels neergezet die geweldig van sfeer zijn. Goed, misschien houden sommige mensen niet zo van Spaans of van Italiaans, maar op zich zijn het natuurlijk prachtig gethematiseerde hotels met leuke restaurants en er is altijd wat te doen. Er is altijd live entertainment, zelf als het rustig is. En het straatje geeft de bezoekers 's avonds ook de ruimte om een beetje in het park te flaneren. Die combinatie is gewoon een héél goed concept." We logeren zelf in het El Andaluz-hotel en we kunnen Michel's woorden beamen. We hebben inmiddels heel wat themahotels van attractieparken van binnen gezien, maar nergens waren we zo tevreden als in Europa Park. De sfeer is er levendig en origineel, en de kwaliteit is hoog. Het staat in schril contrast met bijvoorbeeld de Disneyland-hotels, die erg gestandaardiseerd zijn. "Omdat het ook niet zo groot is, is het ook niet zo moeilijk om het gezellig te houden. Kijk, Disney-hotels zijn misschien heel goed ontworpen, maar echt gezellig zijn ze niet omdat het zo massaal is. De hotels en de ruimtes eromheen zijn zo groot dat er geen knusheid is. Hier in El Andaluz gaan 's avonds de kaarsjes aan, en de fakkeltjes, en dan heb je waar je het park in gaat nog zo'n overdekte markthal, met allemaal lampjes... Het is allemaal niet zo heel erg groot, maar dat maakt het wel heel leuk en sfeervol. Ik denk ook dat daarom die hotels zo succesvol zijn. Volgens mij gaan er maar héél weinig mensen ontevreden bij vandaan." Michel trekt een vergelijking met het Efteling Hotel, waar het jammer is dat die perfectie op sommige punten ver te zoeken is. Toen Michel nog niet zo lang in Europa Park werkte werd hem gevraagd of hij eens wilde kijken naar de schijnbaar wat kale parkingang voor gasten van het Colosseo Hotel, die langs Spaanse gevelgebouwtjes loopt. "Ik ging eens bekijken of ik daar wat aan kon veranderen. En ik liep daar wat rond en ik dacht: er is toch eigenlijk niks mis mee? Het is toch hartstikke gezellig? En ik moest ineens denken aan hoe triest het is hoe hotelbezoekers de Efteling binnenkomen. Via een ongeschilderd Heras-hekwerk in één van de lelijkste delen van het park: achter een restaurant, in een speeltuin die helemaal in die achterste hoek ook niet bepaald goed onderhouden is. Langs de weg, onkruid hier en daar, de achterkant van Vogel Rok - het is allemaal geen feest voor het oog. Vooral zonde als je bedenkt wat voor indrukwekkende hoofdingang de Efteling heeft." De hotelingang van de Efteling is ons eveneens een doorn in het oog, en we knikken mee met Michel's geklaag. Zonde dat hij zich niet meer in een positie bevindt waarin hij dat soort beroerde zaken aan kan pakken. Europa Park heeft daarentegen wél het geluk om over zijn kritische blik te beschikken en we willen dan ook graag weten of er al nieuwe projecten voor hem in de planning staan. Michel blijkt bezig te zijn met een aantal verschillende zaken, maar richt zich met name op één hoofdproject: een nieuwe attractie voor 2007! Hij is er enthousiast over, maar het is niet verwonderlijk dat hij er nog niet zoveel over mag vertellen. Toch doen we ons best om een beetje doortastend te zijn en uiteindelijk weten we toch wat stukjes informatie los te peuteren.